Biến trở là gì? Cấu tạo của biến trở như thế nào? Biến trở có ý nghĩa gì trong bảng mạch điện tử? Cùng Blog Thiết Bị Điện tìm hiểu chi tiết cụ thể ngay trong bài viết sau đây.
Biến trở được xem là một linh kiện cực kỳ quan trọng cho bảng mạch điện tử của đại đa số thiết bị trong cuộc sống đời thường hiện nay. Tuy vậy nhưng biến trở là gì thì vẫn còn là một khái niệm xa lạ đối với nhiều người.
Do vậy mà nội dung được Blog Thiết Bị Điện chia sẻ sau đây sẽ giúp bạn có được cái nhìn tổng quan nhất về biến trở cũng như ứng dụng của biến trở trong đời sống.
Biến trở là gì? Ý nghĩa của biến trở
Biến trở chính là điện trở có thể đổi trị số và sử dụng để điều khiển cường độ dòng điện bên trong mạch. Bên cạnh đó, biến trở có ý nghĩa trong việc bảo vệ dòng điện và biến đổi để điều chỉnh hoạt động của một mạch điện theo cách hợp lý nhất.
Cấu tạo của biến trở
Cấu tạo của biến trở gồm có những bộ phận: cực kết nối, thanh trượt, đường chạy carbon, trục điều khiển, vùng trượt tiếp xúc và vòng xoay 270 độ. Theo đó, biến trở được nối với các bộ phận khác trong mạch điện gồm 2 chốt: 2 chốt nối ở hai đầu biến trở, chốt còn lại nối với con chạy (hoặc tay quay).
- Cuộn dây làm bằng hợp kim có điện trở suất lớn;
- Con chạy/ chân chạy có khả năng chạy dọc cuộn dây để thay đổi giá trị trở kháng;
- Chân ngõ gồm có 3 chân (3 cực): trong đó 2 cực cố định ở đầu của điện trở được làm bằng kim loại, cực còn lại là cực di động (thường là cần gạt), đồng thời vị trí của cần gạt trên dải điện trở quyết định giá trị của biến trở.
Vật liệu làm biến trở
Như đã đề cập thì biến trở được sử dụng hầu như trong mọi thiết bị, do vậy mà vật liệu tạo nên biến trở cũng dễ dàng tìm kiếm. Vật liệu có trở kháng được dùng làm nguyên liệu chính để tạo ra biến trở. Cụ thể là:
- Than (carbon): biến trở được làm từ vật liệu này còn được gọi là biến trở than, giá thành của biến trở than cũng rất rẻ, vì thế được sử dụng nhiều và sản xuất với số lượng lớn. Nhược điểm lớn nhất của biến trở than có độ chính xác không cao;
- Dây cuốn: sử dụng dây Nichrome có độ cách điện cao, vì thế biến trở làm bằng chất liệu dây cuốn sử dụng nhiều trong các ứng dụng công suất cao, đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối. Tuy vậy nhưng khả năng tản nhiệt của biến trở dây cuốn chưa tốt;
- Nhựa dẫn điện: giá thành khá cao nên được sử dụng trong các thiết bị âm thanh cao cấp;
- Cermet: có đặc tính hoạt động ổn định nhất mặc dù tuổi thọ thấp và giá thành cũng khá đắt đỏ.
Nguyên lý hoạt động của biến trở
Bằng các núm vặn được lắp đặt bên trong mạch, biến trở có thể làm thay đổi chiều dài dây dẫn khiến cho điện trở thay đổi theo. Bên cạnh đó, mỗi loại biến trở có những giá trị điện trở khác nhau, phụ thuộc vào vị trí của cực chạy trên dải điện trở, vì thế bạn có thể điều chỉnh giá trị điện trở suất nhằm kiểm soát điện áp và dòng điện.
Để có thể kiểm soát được điện áp, hai cực cố định của biến trở sẽ được đặt một dải điện trở, ở cực thứ di động sẽ di chuyển trên dải điện trở đó. Trở kháng của vật liệu tỷ lệ thuận với chiều dài của vật liệu đó, vì thế mà khi thay đổi vị trí của cực thứ 3 trên dải điện trở cũng tức là thay đổi chiều dài vật liệu từ đó, dẫn tới thay đổi giá trị điện trở.
Phân loại biến trở
Hiện nay, biến trở có nhiều loại được phân chia theo các loại như sau:
Xét theo vật liệu
Về vật liệu làm nên biến trở gồm 4 loại chính:
- Biến trở than;
- Biến trở tay quay;
- Biến trở con chạy;
- Biến trở dây cuốn.
Xét theo cấu tạo chân biến trở
Xét theo cấu tạo của chân biến trở gồm 3 loại:
- Biến trở 2 chân;
- Biến trở 3 chân (thường phổ biến nhất);
- Biến trở 5 chân hoặc 6 chân.
Xét theo phạm vi hoạt động
Đối với phạm vi hoạt động ta có các loại biến trở sau:
- Biến trở 5K;
- Biến trở 10K;
- Các loại biến trở công suất lớn như 50K, 150K,…
Ứng dụng của biến trở
Như đã đề cập thì trên thực tế biến trở được ứng dụng vào nhiều việc cụ thể như sau:
- Điều chỉnh âm thanh trên tivi hay các loại loa đài,…;
- Tăng giảm độ sáng của bóng đèn;
- Điều chỉnh tốc độ quay của quạt;
- Điều chỉnh tốc độ nhanh chậm của động cơ.
Với những chia sẻ vừa được blogthietbidien.com, chúng tôi hy vọng bạn sẽ có thể biết được biến trở là gì và nguyên lý hoạt động của biến trở. Đừng quên lan tỏa bài viết đến với nhiều đọc giả khác nếu bạn cảm thấy nội dung của chúng tôi bổ ích và hữu dụng nhé.
